Opublikowano Sierpień 5, 2016
Polak, Arab i Rzymianin, czyli co z tymi liczebnikami
O ile niedawno za sprawą pewnej sondy ulicznej niektórzy dowiedzieli się dopiero o istnieniu w ich życiu codziennym cyfr arabskich, to zatrważająca liczba Polaków wciąż ma problemy z wykorzystaniem ich w piśmie.
Szczególnie częste błędy występują we wszelkiego rodzaju datach, połączeniach liczb z przymiotnikami lub rzeczownikami, a nawet godzinach. Najgorsze jest to, że niepoprawne zapisy cyfrowe można spotkać na każdym kroku i pewnie dlatego nasza wrażliwość językowa nie widzi w nich błędów.
O samym liczebniku można by mówić godzinami, o czym świadczyć może fakt, że liczebnik dwa ma ponad dwadzieścia form np. dwie, dwiema, dwaj, dwóch, dwóm, dwu, dwoma, dwoje, dwojgu, dwojgiem itd. Dlatego dzisiaj zajmę się tutaj tylko najczęstszymi błędami.
Podstawowym problemem jest sposób zapisu liczb porządkowych, których używamy na co dzień. Dlatego warto zapamiętać kilka prostych zasad:
- Cyfry arabskie i rzymskie nie lubią żadnych końcówek, czyli nie możemy napisać:
Lubię Zośkę z 4-tego piętra.
Podoba mi się Paweł z I-ego roku prawa. - Cyfry arabskie, które oznaczają liczbę porządkową, lubią kropkę, czyli trzeba napisać: Żołnierze z 21. Brygady Strzelców Podhalańskich są naprawdę przystojni.
Nie będzie 3. terminu egzaminu z gramatyki. - Jeśli użycie liczby porządkowej wynika z kontekstu, to kropkę można pominąć, czyli bez obaw możemy napisać:
1 września dzieci muszą wstać o 7 rano i iść do szkoły.
Kiedyś mieszkałem przy ul. 3 Maja, a teraz mieszkam przy ul. 11 Listopada.
Jak widać nawet prościej jest zapisać cyfry w sposób poprawny, niż kombinując z dodaniem końcówki. 😉 Podobnie jest z datami, co można już zauważyć w powyższych przykładach, jednak sposobów na zapisanie daty mamy kilka:
- 1.09.2016 r. (w sformalizowanych dokumentach 01.09.2016 r.)
- 1 IX 2016 r.
- 1 września 2016 r.
- pierwszy września dwa tysiące szesnastego roku
Przy okazji proszę pamiętać, że rok dwutysięczny był tylko jeden, tak samo jak tysięczny 😉
- 1000 r. – tysięczny
- 1990 r. – tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąty
- 2000 r. – dwutysięczny
- 2010 r. – dwa tysiące dziesiąty
Jeśli chcemy natomiast pominąć tysiące oraz setki i podać jedynie dziesięciolecia, to możemy skrócić zapis, jednak nie dla dwóch pierwszych dekad. Dla pozostałych obowiązuje zasada ta sama co wcześniej, czyli nie kombinujemy z końcówkami, tylko piszemy:
- z lat 30.
- w latach 60.
- na przełomie lat 80. i 90.
Z kolei skracając rok, stosujemy apostrof. Takie zapisy można zastosować w przypadku ostatniego wieku i dwóch pierwszych dekad obecnego, np:
- zima ’09
- Marzec ’68
- Solidarność ’80
Pozostając w temacie dat, wspomnę jeszcze, że poprawnymi złożeniami, z którymi możemy się spotkać, są połączenia typu:
- XX-wieczny (rzadko 20-wieczny)
- XXXIX-lecie lub 39-lecie
- 40-lecie (nie: XL-lecie, bo cyfr rzymskich można używać tylko do liczby 39)
- 10-letni
Pamiętajmy zatem, żeby nie dodawać końcówek, bo zapisy typu: 80-tych, 3-cim, 6-tkę są niepoprawne.
fot. Agnieszka Ziomko,
www.oleole.pl/cms/whirlpool_zmywaj_na_6.bhtml,
www.bip.pinbpajeczno.lo.pl/?cid=98&bip_id=555
Opracowując wpis korzystałam z:
„Edycja tekstów praktyczny poradnik”
-
kpc21